ในช่วงการแพร่ระบาดของโรคโควิด-19 ที่เริ่มต้นจากประเทศจีนในปี 2019 จนกระทั่งเชื้อได้แพร่ไปทุกทวีปทั่วโลกอย่างรวดเร็ว เกิดเป็นวิกฤติโรคระบาดและวิกฤติเศรษฐกิจไปทั่วโลก ทุกคนน่าจะต้องเคยได้ยินชื่อเจลล้างมืออย่างแน่นอน เพราะถูกพูดถึงจากทั้งองค์การอนามัยโลก (World Health Organization : WHO) หรือแม้กระทั่งหน่วยงานในบ้านเราอย่าง ศบค. (ศูนย์บริหารสถานการณ์แพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019) ก็ได้มีการแนะนำให้ประชาชนหมั่นใช้เจลล้างมือเพื่อป้องกันการติดเชื้อ แต่ทุกคนสงสัยหรือไม่ว่าเจลล้างมือนั้นทำมาจากอะไร และทำไมถึงสามารถป้องกันการติดเชื้อโควิดได้ ไปดูกันเลย
ส่องส่วนประกอบสำคัญของ เจลล้างมือ
โดยปกติเจลล้างมือจะประกอบด้วยส่วนผสมที่คล้ายกัน แต่จะแตกต่างกันที่ปริมาณของแอลกอฮอล์ที่ใช้ในแต่ละยี่ห้อ โดยจะมีส่วนผสมหลัก ๆ ดังนี้
- แอลกอฮอล์ต้องมากกว่า 70% เชื้อไวรัสโควิด-19 นั้นเป็นเชื้อไวรัสแบบ Enveloped Virus หรือไวรัสมีเปลือกหุ้ม โดยจะมีชั้นไขมันหุ้มล้อมรอบแกนกลาง ซึ่งแอลกอฮอล์นั้นสามารถที่จะทำลายชั้นไขมันของไวรัสได้ ทำให้ไวรัสสลายตัวไม่ให้เกาะติดกับเซลล์ของเรา
- น้ำ น้อยกว่า 30% น้ำเป็นตัวกลางที่ทำให้ส่วนผสมต่าง ๆ เข้ากันเป็นเนื้อเดียว และเป็นส่วนผสมสำคัญที่ทำให้มีลักษณะเป็น Hydrogel
- Emollients, Polyacrylate, Base, Colors และ Fragrance
– Emollients ทำให้มือของเราไม่แห้งจากผลของแอลกอฮอล์
– Polyacrylate ทำให้มีเกิดลักษณะเป็นเจลโดยทำงานร่วมกับน้ำ
– Base ลดความเป็นกรดของ Polyacrylate
– Colors และ Fragrance เพื่อเพิ่มสีสันและกลิ่นหอมให้น่าใช้งาน
ทำไมเจลล้างมือถึงสามารถป้องกันการติดเชื้อโควิดได้
เจลล้างมือนั้นมีส่วนประกอบสำคัญคือ แอลกอฮอล์ ซึ่งสามารถทำลายชั้นไขมันที่เป็นส่วนห่อหุ้มของเชื้อไวรัสโควิด-19 ได้ และเมื่อชั้นไขมันที่ห่อหุ้มถูกทำลายไป ไวรัสก็จะไม่สามารถมาเกาะกับเซลล์ของเราได้นั่นเอง
เทคนิคในการเลือกซื้อ เจลล้างมือ
Dr. Primrose Freestone รองศาสตราจารย์ด้านจุลชีววิทยาคลินิกที่มหาวิทยาลัยเลสเตอร์ ได้ให้ข้อมูลว่า เจลล้างมือที่ดีนั้นจะต้องมีปริมาณแอลกอฮอล์ (เอทานอล, ไอโซโพรพานอล หรือทั้งสองอย่างรวมกัน) อย่างน้อย 60% เพื่อให้เจลล้างมือทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยแนะนำให้เลือกแอลกอฮอล์ 60-95% เพื่อยับยั้งไวรัส COVID-19 แต่ทั้งนี้ตามคำแนะนำของกระทรวงสาธารณะสุขไทย แนะนำให้ใช้แบบแอลกอฮอล์ไม่น้อยกว่า 70%
แล้วถ้าเป็น เจลล้างมือสูตรไม่มีแอลกอฮอล์ จะใช้งานได้ดีหรือไม่?
ส่วนใหญ่เจลล้างมือสูตรไม่มีแอลกอฮอล์จะมีลักษณะเป็นโฟม ซึ่งแน่นอนว่ามีความอ่อนโยนต่อผิวมากกว่าชนิดที่มีแอลกอฮอล์ เจลล้างมือสูตรไม่มีแอลกอฮอล์มักมีส่วนผสม เช่น Benzalkonium Chloride หรือ Chlorhexidine Digluconate ซึ่งการศึกษาล่าสุดในวารสาร Journal of Hospital Medicine (มีนาคม 2020) พบว่าส่วนผสมเหล่านี้มีประสิทธิภาพน้อยกว่าในการปกป้องเราจากเชื้อไวรัสโควิด-19
Dr Mark Webber หัวหน้าฝ่ายวิจัยของสถาบัน Quadram อธิบายว่า “เหตุผลที่การฆ่าเชื้อด้วยเจลล้างมือที่มีส่วนผสมของแอลกอฮอล์ได้รับการแนะนำจากองค์การอนามัยโลกอย่างเป็นทางการ ก็คือหลักฐานที่แสดงให้เห็นชัดเจนกว่ามาก เกี่ยวกับความสามารถในการยับยั้งเชื้อไวรัส เมื่อเทียบกับสารเคมีอื่น ๆ”
เจลล้างมืออาจจะไม่ใช่สิ่งจำเป็นแค่เฉพาะในช่วงการแพร่ระบาดของเชื้อไวรัสโควิด-19 แต่อาจจะเป็นสินค้าที่มนุษย์ต้องมีติดตัวไว้ตลอด เพราะเชื้อโรคต่าง ๆ นั้นก็มีการพัฒนาสายพันธุ์ไปเรื่อย ๆ ดังนั้นเราจึงควรเลือกผลิตภัณฑ์เจลล้างมือที่มีประสิทธิภาพในการปกป้องตัวเราและคนที่เรารักให้มากที่สุด
