เมื่อการออกไปเสพบรรยากาศ พบปะสังสรรค์กันนอกบ้านดูจะเป็นเรื่องยากและเสี่ยงเกินไปในช่วงเวลาแบบนี้ การใช้เวลาในบ้านจึงต้องมีชั่วโมงเพิ่มมากขึ้นอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ แต่จะทำอย่างไรให้ชั่วโมงเหล่านั้นเต็มไปด้วยความน่าอยู่ มีภาวะน่าสบายเกิดขึ้นในทุก ๆ กิจกรรมบนพื้นที่ในบ้าน การออกแบบและทำความเข้าใจสภาพแวดล้อมรอบตัว อาจช่วยสร้างคืนวันที่พิเศษและมีคุณภาพมากกว่าที่เคย
ภาวะน่าสบาย (Comfort Zone) หมายถึงอะไร
คือบรรยากาศที่ทำให้คนรู้สึกสบาย ขึ้นอยู่กับอุณหภูมิของอากาศ ความชื้นสัมพัทธ์ ความเร็วลมที่มาปะทะร่างกาย และอุณหภูมิเฉลี่ยของพื้นที่โดยรอบ ในประเทศไทยที่เป็นเขตร้อนชื้นจะรู้สึกสบายเมื่ออยู่ในอุณหภูมิ 24 – 27 องศาเซลเซียส ความชื้นสัมพัทธ์ประมาณ 50 – 70 เปอร์เซ็นต์ และความเร็วลมที่ 0.2 – 1.0 m/s1 เรียกได้ว่าการควบคุมสภาพอากาศให้เหมาะสม จะทำให้เข้าถึงภาวะน่าสบายได้นั่นเอง
การสร้างภาวะน่าสบายที่ทำเองได้
จากปัจจัยที่มีผลต่อภาวะน่าสบายข้างต้น ด้วยความเป็นเมืองร้อนของบ้านเรา จำเป็นต้องศึกษาเรื่องความร้อนและการระบายอากาศภายในบ้าน เพราะความร้อนอบอ้าวในอากาศนั้น เป็นตัวการที่ทำให้เกิดภาวะน่าสบายได้ยาก จึงต้องแก้ปัญหาเหล่านั้นด้วยการออกแบบ ทั้งทางด้านสถาปัตยกรรมและภูมิสถาปัตยกรรม เพื่อนำอากาศเย็นสดชื่นเข้ามา ระบายความร้อนออกไป และป้องกันไม่ให้แสงแดดนำความร้อนเข้ามาเพิ่มอุณหภูมิภายในบ้าน
- จัดการช่องเปิดภายในบ้าน
เมื่อความร้อนพัดเข้ามา จำเป็นต้องมีช่องทางระบายออกไปด้วยช่องเปิดภายในบ้าน ไม่ว่าจะเป็นหน้าต่าง ประตู ช่องลม หรือระแนงในตัวบ้าน เพื่อให้อากาศร้อนระบายออกไปแล้วแล้วพาอาอกาศเย็นเข้ามาแทนที่ ไม่สะสมความร้อนไว้นาน รวมถึงทำให้บ้านไม่อับชื้น ปลอดโปร่ง สามารถอยู่อาศัยได้อย่างสบายตัว
- บังแดด
การลดสัมผัสจากแสงแดด เป็นสิ่งที่ช่วยให้บ้านเย็นขึ้นได้มาก โดยใช้ชายคาที่ยื่นออกมาเพื่อไม่ให้แสงแดดส่องเข้าบ้านได้โดยตรง หรือบังแดดด้วยระแนงและอิฐช่องลม ที่ยังมีช่องว่างให้ลมพัดเข้ามาขณะที่ช่วยกรองแสงกั้นพื้นที่เป็นสัดส่วนไปพร้อมกัน สามารถใช้ตกแต่งสร้างความสวยงามให้กับบ้านได้อีกด้วย
- เรียกลม
เนื่องจากความร้อนจะลอยตัวขึ้นสู่ที่สูง การทำลานบ้านจะเป็นการสร้างพื้นที่ให้ความร้อนลอยออกไป แล้วมีลมเย็นพัดเข้ามาแทนที่ เกิดเป็นลมธรรมชาติเย็นสบายผ่านเข้ามาให้คนในบ้านได้สัมผัสโดยไม่ต้องพึ่งเครื่องใช้ไฟฟ้าใด ๆ
- ปลูกต้นไม้
หากมีพื้นที่มากพอ การปลูกต้นไม้นอกจากจะสร้างร่มเงา สะท้อนแสงแดดออกไปจากตัวบ้านได้แล้ว ยังมีความชื้นให้ลมที่พัดผ่านเข้ามากลายเป็นลมเย็นได้ ด้วยการปลูกต้นไม้ไว้เหนือลมอย่างทิศตะวันตกเฉียงใต้ ซึ่งเป็นลมหลักที่พัดเข้ามาในประเทศไทย ทั้งยังเป็นการสร้างพื้นที่สีเขียวน่ามอง ทำให้บรรยากาศของบ้านผ่อนคลายมากยิ่งขึ้น
- สร้างบ่อน้ำ
หากมีพื้นที่มากพอเช่นกัน บ่อน้ำนอกบ้านจะช่วยสร้างความชื้นให้กับลมที่พัดผ่าน กลายเป็นลมเย็นที่เข้าสู่ตัวบ้านคล้ายกับการปลูกต้นไม้ และเป็นการสร้างภูมิทัศน์ที่สดชื่นให้กับบริเวณบ้านได้เป็นอย่างดี
- เลือกใช้วัสดุ
ใช้วัสดุที่เก็บความชื้นได้ อย่างไม้ ก้อนกรวด พื้นหญ้า เพื่อไม่ให้บ้านสะสมความร้อนเอาไว้ขณะที่เราอยู่อาศัย โดยใช้ได้ทั้งกับตัวบ้านและบริเวณรอบบ้าน แทนการใช้คอนกรีตซึ่งสะสมความร้อนได้ดี และคายความร้อนออกมาให้เราทั้งคืน
- เปิดช่องแสง
ถึงแม้จะออกแบบรับมือกับแดดร้อนเมืองไทยไว้หลายวิธีอย่างที่แนะนำไปแล้ว แต่แสงแดดยังจำเป็นกับสิ่งมีชีวิตอยู่ เพราะกิจกรรมภายในบ้านต้องการแสงสว่างที่เพียงพอ และแสงแดดจะทำให้บ้านไม่อับ ปลอดเชื้อโรค เราสามารถรับแสงที่ไม่ร้อนมากจากทิศเหนือหรือทิศตะวันออกได้ ซึ่งเป็นแดดเช้าที่ไม่ร้อนมากและส่งผลดีกับร่างกาย สร้างสมดุลให้เกิดภาวะน่าสบายอย่างเสริมสร้างสุขภาพ
เมื่อเราเข้าใจธรรมชาติและเรียนรู้ที่จะอยู่ร่วมกันได้แล้ว ปรากฏการณ์ธรรมชาติต่าง ๆ จะกลายเป็นของขวัญให้การอยู่บ้านมีความสุนทรีย์มากยิ่งขึ้น สร้างความสวยงาม สร้างภาวะน่าสบาย ให้คืนวันที่อยู่ในบ้านเต็มไปด้วยความสุขแสนสบาย ไม่น่าเบื่ออีกต่อไป
