กาแฟน่านเป็นเมล็ดกาแฟสายพันธุ์อาราบิก้า เดิมทียังไม่ได้รับความนิยมแพร่หลาย เป็นน้องใหม่ที่เพิ่งถือกำเนิดและเริ่มเป็นที่รู้จักเมื่อประมาณ 10 กว่าปีที่ผ่านมา แต่ด้วยรสชาติที่เข้มข้น หอม หวาน ถูกปาก คนไทยจึงได้รับความนิยมอย่างรวดเร็ว
ลักษณะเฉพาะของเมล็ดน่าน
กาแฟน่านมีรสชาติที่เข้มข้นกลมกล่อมเป็นเอกลักษณ์ ด้วยสายพันธุ์อาราบิก้าแท้ 100% รูปทรงของเมล็ดกาแฟเป็นทรงรี สีเข้ม มีกลิ่นที่หอมหวานชวนหลงใหล ให้รสสัมผัสที่นุ่มนวล ผสานกับความเข้มข้นของรสกาแฟอย่างลงตัว ในส่วนของรสชาติของเมล็ดกาแฟนั้นแตกต่างกันไปตามลักษณะของการคั่ว
ซึ่งแบ่งได้ 3 ลักษณะ ดังนี้
1. คั่วเข้ม : ให้รสชาติกาแฟที่เข้มข้น ค่อนข้างขมปนหวาน ไม่ติดเปรี้ยว มีกลิ่นหอมโทนช็อกโกแลต เนื้อสัมผัสแน่น มีความพรุนในเมล็ดกาแฟมาก สามารถละลายน้ำได้ง่าย เหมาะสำหรับนำมาสกัดด้วยวิธีให้น้ำร้อนผ่านโดยเร็ว ใช้เวลาในการสกัดน้อย เช่น การใช้เครื่องชงกาแฟ หรือหม้อต้ม Mokapot จะได้รสชาติที่เข้มข้นหอมหวาน
2. คั่วอ่อน : ให้รสชาติกาแฟที่ติดเปรี้ยวเล็กน้อย มีกลิ่นโทนผลไม้ ดอกไม้ มีความพรุนในเมล็ดกาแฟน้อย สามารถละลายน้ำได้ช้า เหมาะสำหรับน้ำมาสกัดด้วยวิธีให้น้ำร้อนค่อย ๆ ผ่านช้า ๆ ใช้เวลาในการสกัดนานกว่า เช่น การดริป จะได้รสชาติที่สดชื่นและมีความเป็นผลไม้อยู่
3. คั่วกลาง : ให้รสชาติกาแฟที่เข้มข้น ออกหวานนิด ๆ ไม่ขมมาก และไม่ติดเปรี้ยว มีความพรุนในเมล็ดกาแฟปานกลาง ละลายน้ำได้ปานกลาง สามารถสกัดได้หลายวิธี ทั้งใช้เครื่องชงกาแฟ หรือวิธีดริปก็ได้ตามความชอบ จะให้รสชาติที่เข้มข้น ดื่มง่าย
แหล่งเพาะปลูกเมล็ดกาแฟน่าน
เมล็ดกาแฟน่านสามารถเพาะปลูกได้ในหลายพื้นที่ของจังหวัดน่าน แต่จะปลูกได้ดีที่ระดับความสูง 700 เมตร จากระดับน้ำทะเลขึ้นไป ลักษณะพิเศษของการปลูกกาแฟน่าน คือ เป็นการปลูกเชิงอนุรักษ์ป่าไม้ โดยการปลูกต้นกาแฟแซมไปกับต้นไม้ ป่า ที่มีอยู่เดิมแล้ว ไม่ตัดทำลายป่าไม้เพื่อทำการเพาะปลูก ต้นกาแฟจะเติบโตภายใต้ร่มเงาของต้นไม้ใหญ่ โดนแสงน้อย ส่งผลให้ได้รับผลผลิตช้า แต่สิ่งนี้กลับทำให้เมล็ดกาแฟมีกลิ่นที่หอมมากขึ้น เป็นกลิ่นเฉพาะของกาแฟน่าน และมีความเข้มข้นของเมล็ดกาแฟมากกว่าที่อื่น แหล่งเพาะปลูกที่สำคัญ ได้แก่
1. บ้านสันเจริญ อ.ท่าวังผา
2. ดอยมณีพฤกษ์ อ.ทุ่งช้าง
3. ดอยสกาด อ.ปัว
4. ภูพันเก้า , บ้านห้วยโทน และบ้านห้วยขวาก อ.บ่อเกลือ
สำหรับใครที่ชื่นชอบความเข้มข้นและหอมหวานกลมกล่อมของกาแฟ แนะนำให้ลองกาแฟน่านดูสักครั้งและจะหลงใหลในรสชาติ และถ้าดื่มกาแฟแล้วติดใจ สามารถไปท่องเที่ยวตามรอยเส้นทางสายกาแฟได้ การที่ได้ดื่มกาแฟหอม ๆ โอบล้อมไปด้วยขุนขา ท่ามกลางอากาศเย็นสบาย บรรยากาศดี ๆ ในสถานที่ปลูกกาแฟถึงถิ่น คงจะได้อรรถรสมิใช่น้อย
